Aydınlatma Nedir?
Aydınlatma denince ilk akla gelen ampuldür. Bilirsiniz ki aydınlatmalar ampul veya herhangi bir ışık kaynağı yardımı ile sağlanır. 1802 yılında Humprey Davy isimli İngiliz bilim insanı, platin bir şerit yardımı ile enkandesan ışığını elde etmiş, ışık ve aydınlatma sürecinde bu yeniliği başlatan ilk isim olmuştur. Tabi geçen zamanda ışığın en verimli halini bulmak ve ışığı geliştirmek adına birçok isim bu akımda adını duyurdu, Thomas Edison’un ampul icadı bunların en başında yer alır.
Ampul Kim Tarafından, Nasıl Bulundu?
Ampul, 1879’da Edison tarafından icat edildi ve denendi. Edison’un ilk ampul cinsi kömürdü. İkincisi ise bataryalı ampuldür. Son hali ise 1880’de evlerde kullanılabilir durumda olan ampuldür. Ardından üretimine başlayıp ampullerini satışa çıkardı.
Ampulün Özellikleri Nelerdir?
Öncelikle ampulün oksijenle temasından kaçınmak gerekir. Bunun için ampulün oksijenle yanmasını engelleyen havasız dış bir cama ihtiyaç vardır. İçerisinde argon denilen bir gaz mevcuttur. Koruyucu gaz olarak elektrik akımı ile yapılan argonun yanıcı ve yakıcı bir özelliği yoktur. Bu sebeple ısı yalıtımı için uygundur. İçerisinde aynı zamanda iletken bir tel parçası olan tungsten filaman bulunur. Tungsten filaman kullanmasının sebebi ise bu metalin yaklaşık 3420 dereceye kadar erime sıcaklığına sahip olmasıdır. Elektrik akımının tungsten filamanla taşınması amacıyla bakır nikel teller kullanılmaktadır. Bu teller elektrik akımının iletilmesini sağlar. Aynı zamanda bütün bu sistemi birbirine bağlayan destek teller yardımcı görevlerindedir.
Ampulün Çeşitleri Nelerdir?
Yukarıdaki yazımızda ampulün icadı ve anlamından bahsetmiştik, şimdi de ampulün çeşitlerine bir göz atalım. Genel olarak ampulün 3 çeşidi vardır:
- Akkor: Işığa beyazlık verene kadar ısıtılmış olan akkor, kömürdür.
- Floresan Işık: Floresan tüp veya floresan lamba, elektrik yardımıyla cıva buharını etkinleştirerek ışık elde eder. Floresan lambalar işyeri ve ev aydınlatmalarında floresan lamba olarak çok fazla kullanılır.
- Işık Yayan Diyot Lambası LED: Işık yayan diyot lambası olan LED katı hal ışıklandırmalarıdır. Yaygın adıyla LED’dir.
Doğal ışık yayan diyotlar veya polimer ışık yayan diyotlar olarak yarı iletken ışık yayan LED diyotlar olarak bilinirler. Fakat bu iki icat henüz ticari alanda kullanılmamıştır.
Ampul ve Enerji Kavramı
Ampullerin, LED ampullere kıyasla daha çok enerji tükettiğini bilinir. Enerji tasarrufu adına LED ampullerin daha avantajlı olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.
Bir oda içerisinde bir ampul ortalama yıllık yaklaşık 800 lümen aydınlatma sağlar. 2700 Kelvin sıcaklığa sahip akkor ampul 100 Wattlık olsun. 1 saatte 100 watt ampul 0.1 KW/saat ise 360kj a denk gelir. Ortalama bir günde 5 saat yansa 500 Watt/saat, ayda 15.000 Watt /saat = 15 kW/saat
1kw =43 kuruş 32 TL 25 kuruş gibi bir ücrete tabidir. Aynı şekilde ortalama bir evin LED ampulle yaktığı enerji ve ücreti ise 4 TL en fazla 5 TL’yi geçmeyecektir.
Ampulün Kullanım Alanları Nerelerdir?
Aslında birçoğumuz ampulün kullanım alanlarından haberdarız. Örneğin şu anda içerisinde bulunduğunuz alanın gerek ampullerle gerekse LED ışıklarla mutlaka bir aydınlatması vardır. Ampulün başlıca kullanım alanlarından bahsedecek olursak; evler, iş yerleri, mağazalar, okullar, marketler, alışveriş merkezleri, sokak ve caddeler gibi aklınıza gelebilecek birçok yerde kullanım alanı mevcuttur.
Ticari Alanlarda Işıklandırma
Ticari alanlarda ışıklandırmanın tasarrufu, kullanımı, enerjisi ve ticari alanlarda kullanılması uygun olan ışıklandırma ve aydınlatmaların avantajlarını inceleyeceğiz.
Ticari Alanlar Nerelerdir?
İş merkezleri, ofis-büro, alışveriş merkezleri, özel ya da kamu otoparkları, oteller, sinema, tiyatro, müze, kütüphane, düğün salonları ve birçok alan ticari alanlara örnektir. Ticari alanlar genel olarak hizmet veren kurum ya da kuruluşlar olarak algılanır. Günümüzde hizmet ticaretinin yürütüldüğü kurumlar ya da işletmelerdir. Bu konuda sizlerle bu kurumların aydınlatılması hakkında bir takım önerilerde bulunulabilir.
Alışveriş Merkezlerinde Aydınlatma
Sizlerin de bildiği gibi özellikle alışveriş merkezleri renk ve ışık cümbüşüdür. Bir bakıma o gösterişli ve ihtişamlı ışıklar bizleri cezbeder. Alışveriş merkezleri büyük alanda ve çoklu katlara yayıldıklarından aydınlatmak bir hayli zor olabilir. Fakat gelişen teknoloji ile birlikte özellikle enerji tasarruflu LED ampuller bu anlamda hayat kurtarıcıdır. Renk, çeşitliliği fazla olan bu LED aydınlatmalar hem enerji tasarrufu hem de görsel olarak en uygun tercihtir. Tabi ki örneğin AVM’lerdeki alan kısımlarının aydınlatması ile WC kısımlarının aydınlatmaları bir değildir. Hem görsel dizayn olarak hem de avantaj bakımından WC aydınlatmaları daha düşük ışıktaki spot ışıklar ile desteklenebilir. Yemek katı daha aydınlıkken; koridorlar görsel olarak daha renkli olabilir. LED ampul bu bağlamda en doğru tercih olacaktır.
Otoparklarda Aydınlatma
Otoparklar her gün, her saat aktif olarak kullanılan alanlardır. Bu nedenle devamlı bir aydınlatmaya gereksinim duyulur. Aynı zamanda sürekli insanların girip çıktığı bir alan değildir. Yani bir bakıma aydınlatmanın güçlü olmasını gerektiren bir neden yoktur. En aza indirgenmiş hafif ışıklandırmalar kullanılmıştır. Tavan ve yan panellerde aydınlatmaların bulunması yeterli olacaktır. Göz kamaştırması ve gölge yapması adına az ışıkla etrafa ışık dağıtımı yapılmalıdır. İç mekân da olsa otoparklarda kullanılacak olan aydınlatma armatürleri minimum IP65 koruma sınıfı ile desteklenmelidir. Sebebi ise otoparklarda yüksek nem ve tozların bulunmasıdır. Bu tür etkenlerin göz önünde bulundurulması, buna uygun en mantıklı olan aydınlatma ve aydınlatma planı seçilmesi gerekir.
Sinemalarda Aydınlatma
Sinema salonları insanların sosyalleşip güzel vakitler geçirmeleri için hizmet veren ticari alanlardır. Sinema salonları çok yüksek maliyetlerle kurulur. Sinema salonları; ses sistemi, oturma alanları gibi temel unsurların öneminin yanı sıra bulundurmak zorunda olduğu ışık ve aydınlatma konusunda da yeterli olmalıdır. Sinema salonları için bu durum çok önemlidir. Işık ve aydınlatma sistem hizmeti veren birçok firma sinema salon aydınlatmaları için birçok tasarımla hizmet vermeye devam ediyor. Peki, sinema salonlarında ışıklandırma nasıl olmalıdır?
Salon kapasitesi, salonda bulunan objeler, salon iç tasarımı aydınlatma seçerken en büyük etkenlerdir ve göz önünde bulundurulmalıdır. Öncelikle şöyle bir kriter belirleyelim. Sinema salonları sinema başladığı anda aydınlatmaların kapalı ya da en az ışıkla çalışmasına devam eder. Koltuk satırlarında çok kısık ışıklar döşenerek sinema esnasına insanların ihtiyaç durumunda çıkmaları ya da girmeleri durumunda önlerini görebilmeleri önemlidir. Bunun için koltuk satırlarında yerlere dayanıklı yer LED ışıklandırmalar döşenebilir. Duvarlarda ise yukarı ya da aşağı doğru yönlendirilmiş aydınlatmalar, görüntü açısından hoş ve göz almayan az ışıkla güzel bir destek aydınlatma olabilir.
Kütüphanelerde Aydınlatma
Okurların ve ders çalışan kişilerin en sevdiği mekânlardan biri kütüphanelerdir. Aydınlatma açısından dikkat edilecek birkaç unsur vardır. Bunlardan biri, bulunan ortamdaki okuyan, insanların fazla parlak ışık ile gözlerini yormasıdır. Büyük ışıklar yerine küçük formdaki aydınlatmalar çok daha avantajlı olacaktır.
Örneğin; ders çalışmak için gelenlere ayrı olarak dizayn edilmiş bölümlerde masa lambaları hayat kurtarıcı olur. Kitapların bulunduğu alanlarda ise insanların aradıkları kitapları kolay ve rahatlıkla bulabilmesi adına rafların olduğu bölmedeki aralara üstten sarkıt aydınlatmalar konumlandırılabilir. Üstelik sarkıt aydınlatmalar, alanda estetik bir duruş sağlayacaktır. Kitap okuma alanlarında ise loş ışıklı lambaderler isabet atışı olacaktır.
Müzelerde Aydınlatma
Müzeler bilim ve sanat eserlerinin veya sanat ve bilime gerekli objelerin saklandığı, korunduğu, süreli veya süresiz olarak sergilendiği yer veya yapılardır. Müzeler bu eserlerin sergilendiği harikulade alanlardır. Müzelerdeki misafirlerin eserlerin form, şekil, renk gibi özelliklerini doğru algılanabilmesi açısından, doğru aydınlatmalar çok parlak olmayan; insanların gözünü almadan eseri algılayabilecek düzeyde olan aydınlatmalardır. Bir diğer önemli kriter ise eserlerin formlarını bozmayacak aydınlatmaların olmasıdır. Çünkü maruz kaldıkları ışık ve ışıktan kaynaklanan ısı, sergilenen eserlerde deformasyona sebep olabilir.
Endüstriyel Alanda Işıklandırma
Endüstriyel Alanlar Nerelerdir?
Endüstri alanlarını 4 ana başlıkta sizlerle inceleyelim.
Ana Endüstri
Bir diğer adıyla temel sanayi, tarım, ormancılık, bağ ve bahçe, balıkçılık gibi alanları kapsamaktadır. Doğa odaklı endüstri alanlarıdır.
Genetik Endüstri
Canlıların kalıtsal özelliklerinin değiştirildiği, iyileştirildiği ve araştırmaların yapılıp üretimin devamının gerçekleştiği alanlardır. Bitki, hayvan gibi kümes hayvancılığı ve bitki yetiştiriciliği gibi alanlardır.
İmalat Endüstrisi
Hammaddeden üretime ve ürün yapım aşamalarının gerçekleştirildiği endüstri alanlarıdır. Pamuk fabrikası, seramik fabrikası, tekstil fabrikaları gibi daha birçok örnek mevcuttur.
İnşaat Endüstrisi:
Yol, köprü, kaldırım, baraj ve çeşitli binaların inşaat alanlarında varlığını sürdüren endüstri alanlarıdır.
Şimdi ise bu endüstri alanlarında doğru ışıklandırma, verimli ışıklandırma ve aydınlatma nasıl olmalıdır sorusuna yanıt bulalım.
Ana (Temel) Endüstrilerde Işıklandırma
Bağ ve bahçelerdeki birbirinden güzel kokan ve hoş kokulara neden olan o güzel çiçekler ve bitkiler, doğal ışık dışında yapay ışığa da gerek duyabiliyor. Bu sebeple sera ve çiçek yetiştiriciliğinde daha hızlı fotosentez salınımı için yapay ışıklandırma gerekli olur.
Yapay ışıklandırma kaynağı hangisi olmalı?
LED ışıkların birçok yerde kullanıldığını biliyoruz. Bu sefer de LED ışık seralarda da kullanılmaya başlandı. Yapılan bilimsel çalışmalar doğrultusunda kapalı bahçelerde yetiştirilen bitkilerin ve çiçeklerin; mavi renk (470 nm dalga boyu) ışık, kırmızı renk (630 nm boyu) ışık ve derin kırmızı (730 nm boyu) ışıkların kullanılmasının daha doğru olacağını kanıtlanmıştır. Hatta ve hatta bazı bitkiler mavi dalga boyuna yakın mor ötesi (370-420 nm boyu) ışığa gerek duyabilir. Bu bağlamda sera ışıklandırılmasında bu ihtiyaçlar göz önünde bulundurularak doğru aydınlatma seçeneklerine ulaşabilirsiniz.
Genetik Endüstrilerde Işıklandırma
Genetik mühendislerinin hayvanlar ve bitkiler üzerinde yaptıkları yarar çalışmaları için bulundukları ortamda aydınlatmanın parlak ve aydınlatma özelliğinin yüksek olması gerekir. Fakat çokça deney ve gözlemde bulunduklarından aydınlatmanın ısısı ve kuvvetinin, alanda bulunan maddelere veya kimyasallara zarar vermemesi gerekir. Bu kriterlere uyarak en doğru aydınlatmayı bulabilirsiniz.
İmalat Endüstrisi Alanlarında Işıklandırma Nasıl Olmalı?
İmalatın farklılık ve çeşitliliğine göre ışıklandırma da değişmektedir. Örneğin seramik imalat tesislerinin yönetmeliğin öngördüğü hem çalışan personelin hem de ürünlerin sağlığı açısından zarar vermeyecek; aynı zamanda çalışılan alanda ışığın verimsiz olmaması için gerekli araştırmaların yapılması gerekir. Örneğin yüksek tavanlı aydınlatmalar doğru tercih olabilir. Büyük alana ve yüksek alanlara sahip endüstriyel alanlarda aydınlatmanın yeterli olmaması, çalışma hızında yavaşlamaya, imalatların defolu olmasına, iş kazalarına ve hastalıklarına yol açabilecektir. Çelik, demir, ahşap ya da sarkıt lamba ve armatürler ile desteklenebilir.
İnşaat Endüstrisinde Işıklandırma Nasıl Olmalı?
İnşaat alanı, birçok inşaat işçisinin çalıştığı bir ortam olmasından çalışanların, iş kazasına maruz kalmamaları, çalışma alanında verimli olabilmeleri, ışığın çevreye ve çalışanlara rahatsızlık vermemesi gibi unsurlar göz önünde bulundurulmalıdır. İnşaat sektöründe çalışan personellerin konaklaması da bu alanda olabiliyor ve çalışanların rahat edebilmesi bu hususta önemlidir. İnşaat sahiplerinin bu geniş alanları aydınlatmasında aldığı karar önemli olacaktır. Gelin sizlere birkaç aydınlatma önerisinde bulunalım. İnşaat içi ve inşaat çevresine, ya da inşaat içerisinde kullanılan yollarda, koridorlarda bollards aydınlatma tercih edilebilir. İşçilerin konakladığı alanlara duvarlara monte fener aydınlatmalar doğru bir tercih olacaktır.
Modern Ofislerde Işıklandırma
Modern Ofis Alanları Nerelerdir?
İş hayatındaki birçok insan ofis ortamında çalışarak mesleklerini icra ediyorlar. Şimdi ise bu ofis ortamları nerelerdir ve nasıl aydınlatılmalıdır sorusuna cevap arayacağız. Mali müşavir büroları, ajanslar, çağrı merkezleri, avukat büroları gibi örneklendirebiliriz.
Bu Ofis Alanlarında Aydınlatma Kriterleri Nelerdir?
Öncelikle çalışan personellerin genellikle bilgisayarlar üzerinden çalıştığını biliyoruz. Personeller sürekli bir bilgisayar ışığına maruz kalıyorlar. Bu sebeple seçilen aydınlatmalar göz yormamalı hatta mümkünse ofis konumları gün ışığından faydalanabilecek, maksimum gün ışığı alan alanlarda olmalı. Böylece ofis aydınlatmaları minimize edilerek hem enerji tasarrufu açısından avantajlı olacaktır hem de insan sağlığı göz önüne alınacaktır. Bu sayede masalarda küçük ve az ışıklı masa lambaları, küçük sarkıt aydınlatmalar yeterli olacaktır. Peki gün ışığından faydalanmayan ofislerde bu durum nasıl olmalı? Öncelikle tavanlara spot ya da LED ışıklar eklenip, yan duvarlara destekleyici ve göz yormayan lambalar, ışıklandırmalar kullanmak doğru tercihiniz olacaktır. Bu ışıklandırmalar yapılırken ışıklandırmaların ısı çıkışları önemlidir. Uzun süre çalışan aydınlatmalar sıcaklık yapacaktır ve bu durum ofiste istenmeyecek, çalışanları rahatsız edecek bir etkendir.
Ofis İçi Kullanımına Uygun Aydınlatma Modelleri Hangileridir?
Bir ofis ortamında ışık yoğunluğu en az 500 lux olmalıdır. Çalışanların rahat bir çalışma alanına sahip olması önemlidir. Bununla birlikte sizlere birkaç alternatif aydınlatma önerisinde bulunacağız. Klasik çalışma yeri armatürleri (masa armatürleri), standart armatürler, tavan armatürleri, masa montajı için armatürler veya asma armatürler gibi işyeri ile ilgili ofis aydınlatması, işyerlerinde bireysel aydınlatma çözümü için en iyi seçenekleri sunar.
Ofis İçerisinde Kullanılan 4 Ana Aydınlatma
Ayaklı aydınlatma, ofisin belli köşelerine konumlandırılarak hem görsel açıdan estetik duruşu hem de ofisin ışık ihtiyacının büyük bir kısmını karşılayacaktır. Ofis içerisindeki dekorların sert ve köşeli hatlara sahip ise lambaderlerin silindir duruşları ortamdaki sertliği alıp ortamı yumuşatacaktır. Ofisinizde canlılık istiyorsanız ayaklı aydınlatmalar yanına bitkiler koyarak ofisinizi canlı tutabilirsiniz.
Duvara monte aydınlatma, ofisin ana aydınlatması olacağı için yukarıdaki yazımızda bahsettiğimiz kriterlerde göz önünde bulundurularak göz yormayan ve ısınma yaratmayacak aydınlatmalar olması gerekir. Aynı zamanda bu aydınlatmanın şık bir görünüşte olması ofis içerisinde göze çarpacaktır. Bu sebeple estetik olarak ofiste kullanılacak ofis eşyaları ve dekorlarla uyum içerisinde olması ofisinizin estetik görünümünü arttıracaktır.
Sarkıt aydınlatma, bazen askı veya halatlı olarak adlandırılan bir sarkıt lamba, tavandan aşağı doğru salınan ve genellikle bir dayanıklı halat, zincir veya metal parçalarla asılan tek bir ışık aydınlatmasıdır. Sarkıt lambalar çoğunlukla tekli olmadan kullanılır, mutfakta ve yemek alanı üzerine düz bir alana asılır veya bazen banyolarda, tuvaletlerde de kullanılır. Ofisinizdeki bir değer seçenek ise sarkıt aydınlatmalardır. Sarkıt aydınlatmalar ofis içinde hem güzel bir aksesuar hem de işinize yarayacak bir aydınlatma tercihi olacaktır.
Masaüstü aydınlatma, genellikle en doğru tercihtir; çalışanın çalışma alanını olduğu gibi aydınlatır ve bunu yaparken LED ampul sayesinde enerji bakımından da en tasarruflusu olacaktır. Oynar başlıklı ve istediğiniz yere kolayca monte edilebilecek olan bu aydınlatmalar, ofis içerisinde hoş bir görüntü sağlayacaktır.
Çalışma alanınızda ışık hangi açıdan gelmelidir? Çalışma alanınızın aydınlatması verimliliği etkiler mi? Tüm bu sorularınızın cevabı Çalışma Alanı Aydınlatması Nasıl Olmalıdır? adlı yazımızda.